موضوع: ازچالش های مهم در ژن درمانی، فقدان حاملین ژن رسان کارآمد می باشد. نانوحامل ها به دو دسته ویروسی و غیر ویروسی تقسیم می شوند. با وجود بازدهی انتقال بالا و ژن رسانی سریع توسط حاملین ویروسی، استفاده از آنها به دلیل ظرفیت پایین انتقال، احتمال فعال کردن پرتو آنکوژنها و القا پاسخ های ایمنی قوی کاهش یافته است. در مقابل نانوحامل های غیر ویروسی با وجود بازدهی کمتر به دلیل مزایایی منجمله قابلیت انتقال قطعات بزرگ ژنی، خطر عفونت زایی پایین، ایمنی زایی کم، انعطاف پذیری ساختار و سهولت طراحی، روند رو به رشدی را در مطالعات ژن رسانی داشته اند.
هدف: این مطالعه به بررسی مطالعات ژن رسانی با استفاده از نانوحامل های غیر ویروسی، در پژوهشهای محققین ایرانی پرداخته است.
روش تحقیق: اطلاعات لازم جهت این مطالعه مروری، صرفا از مقالات پژوهشی چاپ شده تا اردیبهشت سال 1397 و با مراجعه به پایگاه های اطلاعاتی منجمله بانک مقالات پزشکی ایران، Megiran، SID، PubMed،Scopus  وScience Direct  گردآوری گردید.
دستاوردها: محققان ایرانی در حدود بیش از 800 پژوهش به فرآیند تولید و بررسی انتقال ژن با استفاده از انواع نانوحامل های غیرویروسی پرداخته اند. نانوحامل های پلیمری با پایه پلی اتیلن ایمین (PEI) و کایتوزان با نسبت هرکدام در حدود 27% ، نانوحامل های فلزی با نسبت14.5% و نانوحامل های درختواره (دندریمر ها) با نسبت 12% بیشترین سهم از مطالعات ژن رسانی را به خود اختصاص داده اند.
نتیجه گیری: در مطالعات پژوهشگران ایرانی، سنتز، بهبود کارآیی ترانسفکشن و کاهش سمیت سلولی انواع نانوحامل های غیر ویروسی مورد ارزیابی قرار گرفته و کاندیدهای بسیاری برای مقاصد ژن رسانی به سلول های مختلف پیشنهاد شده است. انتقال هدفمند نانوحامل ها با انواع مولکولها منجمله آپتامرها نیز در حال افزایش (25 مقاله) است که البته توجه بیشتری را میطلبد.
کلمات کلیدی: ژن رسانی، نانوذرات، نانوحامل غیر ویروسی، ایران.